Είναι «κοινός
τόπος» η σκέψη και αναπαράγεται συχνά-πυκνά από «επιστημονικές έρευνες».
Κάθε
εξωτερικός περιορισμός μας αναστέλλει συχνά τις επιθυμίες και αισθανόμαστε μια
ματαίωση, εκτός κι αν συμφωνούμε, ή έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε τους
περιορισμούς. Π.χ. η οικονομική κρίση ματαίωσε μια σειρά επιθυμίες (όνειρα).
Μεταξύ
γκρίνιας και κατακραυγής αρκετοί ενήλικες προσαπρμόστηκαν στα νέα δεδομένα.
Η παράσταση
αδικίας είναι αυτή που συχνά μας κάνει δυσπροσάρμοστους σε συνθήκες στέρησης. Η
παράσταση δικαίου από την άλλη πλευρά είναι κάτι πιο σπάνιο, μη ευνούμενο σε
συνθήκες λιγότερο ή περισσότερο ανεπτυγμένων οικονομιών και δημοκρατικής «έντασης»
που τείνει να μεταθέτει την ευθύνη στους θεσμούς και τους λειτουργούς τους.
Όπως έλεγε ο
Ortega
y Gasset, ο «μαζικός άνθρωπος» τείνει να
γίνεται αυτόνομος και ναρκισσιστικός, ένα θέμα που ανέπτυξαν στη συνέχεια και άλλοι κοινωνικοί επιστήμονες.
Είναι (και)
γι αυτό που μια σειρά κανόνων και θεσμών δεν απολαμβάνουν της εμπιστοσύνης της
πλειοψηφίας των πολιτών (όπως έχουν δείξει επανηλειμμένες μετρήσεις των
τελευταίων δεκαετιών).
Η ανάπτυξη
μιας ηθικής συνείδησης εκκρεμεί ακόμα, ώστε να δέχεται και μια δόση περιορισμών
και να δημιουργεί παράσταση και σφαιρική και συγκριτική.
Κάθε περιορισμός
δεν είναι εξ ορισμού καλός, όπως και ούτε πάντοτε «καταθλιπτικός». Η συνείδηση
μεσολαβεί και ερμηνεύει και κατ’ακολουθίαν αισθάνεται. Μια συνείδηση «έλλογη»
θα μπορεί επιπλέον να κατανοήσει και να σταθμίσει.
Συνήθως η
αίθηση του αφόρητου δημιουργείται από τη συνδρομή πλειόνων παραγόντων που «συνομωτούν»
στη ματαίωση.
Γι αυτό,
νομίζουμε, ότι πέραν της καλλιέργειας της ηθικής και κοινωνικής συνείδησης,
θάταν καλό να καλλιεργούμε και εναλλακτικές ευκαιρίες διεξόδου και προόδου και
λιγότερα στεγανά.
Στην
περίπτωσή μας, αν δεν μπορείς να πάρεις
το ακριβό κινητό και να το συντηρήσεις, πες στο παιδί σου να κοιτάξει σε άλλα
μέρη του σπιτιού, μήπως και ανακαλύψει κάτι πιο ακριβό, που το έχει και δεν το
έχει συνηδητοποιήσει. Υπάρχει περίπτωση να χαρεί κι αυτό λίγο. Γιατί βέβαια ένα
φτωχό παρόν μπορεί να μην ικανοποιεί, οπότε πρέπει να στρεφόμαστε και στο παρελθόν
και σ’αυτά που έχουμε κάνει: είναι κι αυτά δικά μας.
(Στο πεδίο της Κρίσης, ας βρούμε εκείνο το νούμερο που πιστοποιεί τις πόσες μεταρρυθμίσεις
έχουμε ήδη κάνει).
Ευχαριστώ,
Δημήτρης
Κιούκιας.