Ι
Όταν ταξιδεύουμε στις μεγαλουπόλεις και σε άλλους τόπους,
θεωρείται επιβεβλημένο να ρίξουμε και μια ματιά στον πολιτισμό της πόλης-χώρας
υποδοχής. Θα μας πάνε τότε σε ιστορικά μνημεία, μουσεία και γκαλερί. Θα δούμε,
για παράδειγμα, τον Πύργο του Λονδίνου, το μεσαιωνικό Πάρλαμεντ, το Βρετανικό
μουσείο, τον Πύργο του Γουώρικ στο Κόβεντρυ και την πατρίδα του Σαίξπηρ. Όμοια θα δούμε το Πάνθεον των διανουμένων και
διαφωτιστών του Παρισιού, το Λούβρο και τον Πύργο του Άιφελ, την Καπέλλα
Σιξτίνα και τα αγάλματα της Αναγέννησης στην Ιταλία, τα σπίτια διανοουμένων και
μουσεία στο Βερολίνο. Αναφέρουμε μόνο ενδεικτικά. Το τοπίο της μεγαλούπολης, η
κουζίνα και το φυσικό τοπίο συμπληρώνει συνήθως την περιήγησή μας. Έχουμε μια
πρώτη σημαντική γνωριμία με έναν άλλο πολιτισμό. Αν τύχει και διαβάσουμε και τα
σημαντικότερα κείμενά του, έχουμε μια ακόμα πιο πλήρη εικόνα του.
Η Αθήνα – και η Ελλάδα- πληροί αυτά τα κριτήρια και συνεπώς
έχει πολιτισμό – αξιοθέατο. Σε μια συζήτηση που είχα κάποτε με μορφωμένους
«ξένους» είπα «κάναμε το καθήκον μας και τώρα αναπαυόμαστε» (‘Now we rest”). Σε μια άλλη επαφή, με
αφορμή κάποια επιτροπή, ένας κύριος, Άγγλος, μας έκανε το κοπλιμέντο πως «σεις
ανακαλύψατε τη δημοκρατία». Πετάχτηκα κι απάντησα στο ίδιο πνεύμα «και σεις την
τελειοποιήσατε» (“and it was perfected by the British”).
Είναι όμως η Ελλάδα ένας απλώς ιστορικός πολιτισμός, που
μάλιστα αναπαύεται αυτάρεσκα στις δάφνες του; Επ’ αυτού πιστεύω ότι θα έχουν
ήδη γραφτεί κάποια πράγματα. Ας προσπαθήσουμε να προσθέσουμε και μερικά ακόμα.
ΙΙ
“Όπως πέφτει ένα φύλλο, έτσι χάνεις ένα φίλο/έτσι φεύγω κι
εγώ τώρα, έτσι φεύγω κι εγώ τώρα… Στο στερνό το σταυροδρόμι, δως μου ήλιο και
συγγνώμη…Σαν της λίμνης τα νερά, που όπως ναν τα πάει τ’ αγέρι, όλα είναι
τυχερά κι η καρδιά σου δεν το ξέρει».
Τέτοιοι στίχοι, σαν του Κώστα Χατζή, διαθέτει πάμπολλους η
σύγχρονη Ελλάδα, συνιστούν ένα μικρό θαύμα, μια αποτύπωση φιλοσοφίας του πόνου
σε συνοπτικά αλλά περιεκτικά τραγουδιστικά τεμάχια. Το επίγραμμα, πρωτοεμφανισμένο από την εποχή
των επτά σοφών και του Ηράκλειτου, φτάνει τώρα σε επίπεδα άφταστης
επεξεργασίας. Κι όσο για την λόγια ποίηση, πέρα από τα «οφθαλμοφανή» Νόμπελ,
υπάρχει ένας τεράστιος πλούτος, όχι μόνο ανθρώπων που φτάσαν κοντά σ’αυτό, αλλά
και πολλών άλλων. Σε πολλά απ’ αυτά ο ήλιος και το φώς μετασχηματίζονται σε
κάτι που δεν είναι πάντα ορατό το καλοκαίρι. Τέτοια ποίηση δεν είχε δει η
αρχαία Ελλάδα.
Ο πολιτικός στοχασμός από την άλλη, έφτασε σε απαράμιλλα
επίπεδα στην αρχαιότητα, αλλά σήμερα ο Έλληνας έχει φτάσει σε καταπληκτικά
σημεία ανάδειξης νοημάτων μέσω του λόγου. Και δεν είναι τυχαία η ρητορική
δεινότητα του μέσου Έλληνα καθηγητή. Κείμενα υπάρχουν τώρα πολλά και αναμένουν
την … αποκάλυψη.
«Τα βεγγαλικά σου μάτια λάμπουν σα το φώσφορο», ένας άλλος
υπέροχος στίχος. Ας ανοίξουμε τα μάτια μας για να δούμε την άλλη Ελλάδα, αυτή
που δεν έχει αναδειχτεί ακόμα. Ένας σύγχρονος σημαντικός πολιτισμός που ζητά
αναγνώριση, πρώτα από μας τους εγχώριους.
Δυστυχώς δεν μπορώ να αναφερθώ στα επιτεύγματα των ελληνικών
επιστημών και άλλων τομέων δημιουργίας. Ας το κάνουν αυτό άλλοι συνάδελφοι.
Περιορίστηκα σε λίγα παραδείγματα. Πιστεύω ότι με λίγη περισσότερη
επαγγελματική οργάνωση, θα μπορέσουμε να αναδείξουμε το πρόσωπο του σύγχρονου
ελληνικού πολιτισμού, που θα «πληροί» τα κριτήρια, όπως και ο αρχαίος. Σ’ αυτό
το φώς, «στην ισορροπία του ελληνικού μεσημεριού», όπως περίπου θα έλεγε ο
Αλμπέρ Καμύ, ίσως χαθούν άλλες σκέψεις, διαβρωτικές και αυτοτιμωρητικές.
Ευχαριστώ,
Δημήτρης Κ. Κιούκιας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου