Ο Νίτσε, αν και εκτιμώντας το δάσκαλό του, Άρθουρ Σοπενχάουερ, διαφώνησε με την επίκληση περι οίκτου, θεώρησε δε ότι αυτό ακριβώς αποτελούσε το θεμέλιο του ευρωπαϊκού μηδενισμού της εποχής του (δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα). Θεώρησε ότι ο άνθρωπος πρέπει να είναι αξιοπρεπής και αυτόνομος, να μπορεί να πραγματώσει το είναι του, ανεμπόδιστος από μια ηθική του οίκτου, κατα την οποία οι δυνατοί παραμένουν στη θέση τους, καλλιεργώντας για τους υπόλοιπους μια στάση συμπάθειας, η οποία εν τούτοις μπορούσε κάλλιστα να γίνει από στιγμή σε στιγμή επιθετική απέναντι σε όποιον μιλούσε άλλη γλώσσα, όχι εκείνην της συμπάθειας και τής δακρύβρεκτης συμπόνιας. Ο μηδενισμός ήταν η ισοπέδωση των ανεξάρτητα σκεπτομένων και η τιμωρία τους στη λήθη και την ανυποληψία.
Περισσότερα γι’ αυτούς τους προβληματισμούς μπορείτε να δείτε στο έργο μας «Η τραγική περίμετρος της προόδου«, Θεμέλιο 1998. Ωστόσο, εδώ θα συμπληρώναμε ότι, αν και ο Νίτσε διακρίβωσε ορισμένες παθογένειες της «νεωτερικότητας», ξέφυγε προς την πλήρη αυτονομία του ατόμου, πέρα από όποιεσδήποτε ηθικές συμβάσεις και νόμους (προβλέποντας έτσι και την τροπή που πήρε, από ορισμένες απόψεις, ο πολιτισμός του 20ου αιώνα).
Η συμπόνια, αρκετά καλλιεργημένη και από τον Χριστιανισμό - με τον οποίο ο Νίτσε διαφώνησε πλήρως- μπορεί να ξεφύγει από την μικρότητα και την υποκρισία και να συνδυαστεί με την αξιοπρέπεια, έναντι και των «φυλάκων της περιμέτρου» (δείτε οπ. παρ.). Ένας τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να πραγματωθεί αυτό είναι η απόδοση τιμών στους φύλακες. Ένας άλλος τρόπος είναι η εκκοσμίκευση της συμπόνοιας μέσω θεσμών. Δεν θα θέλαμε να επεκταθούμε περισσότερο εδώ. Θα κλείσουμε με την άποψη πώς η δημοκρατική ισότητα για τους πολλούς μπορεί να συνδυαστεί με δομές συμπόνιας, με τρόπο που να συνιστούν μορφές αποκατάστασης (compensation) και όχι λύπησης.
Ευχαριστώ,
Δημήτρης Κιούκιας
Περισσότερα γι’ αυτούς τους προβληματισμούς μπορείτε να δείτε στο έργο μας «Η τραγική περίμετρος της προόδου«, Θεμέλιο 1998. Ωστόσο, εδώ θα συμπληρώναμε ότι, αν και ο Νίτσε διακρίβωσε ορισμένες παθογένειες της «νεωτερικότητας», ξέφυγε προς την πλήρη αυτονομία του ατόμου, πέρα από όποιεσδήποτε ηθικές συμβάσεις και νόμους (προβλέποντας έτσι και την τροπή που πήρε, από ορισμένες απόψεις, ο πολιτισμός του 20ου αιώνα).
Η συμπόνια, αρκετά καλλιεργημένη και από τον Χριστιανισμό - με τον οποίο ο Νίτσε διαφώνησε πλήρως- μπορεί να ξεφύγει από την μικρότητα και την υποκρισία και να συνδυαστεί με την αξιοπρέπεια, έναντι και των «φυλάκων της περιμέτρου» (δείτε οπ. παρ.). Ένας τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να πραγματωθεί αυτό είναι η απόδοση τιμών στους φύλακες. Ένας άλλος τρόπος είναι η εκκοσμίκευση της συμπόνοιας μέσω θεσμών. Δεν θα θέλαμε να επεκταθούμε περισσότερο εδώ. Θα κλείσουμε με την άποψη πώς η δημοκρατική ισότητα για τους πολλούς μπορεί να συνδυαστεί με δομές συμπόνιας, με τρόπο που να συνιστούν μορφές αποκατάστασης (compensation) και όχι λύπησης.
Ευχαριστώ,
Δημήτρης Κιούκιας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου